Σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο Πέλαγος και στη Νότια Κρήτη από το Ερευνητικό σκάφος “Nordic Explorer”. Συνέχεια

Προς:

κ. Ευάγγελο Λιβιεράτο

Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

κ. Α. Παπαγεωργίου, Υφυπουργό Ενέργειας

Αθήνα, 22 Νοεμβρίου 2012

Αρ. Πρωτ. 12/163

Σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο Πέλαγος και στη Νότια Κρήτη από το Ερευνητικό σκάφος “Nordic Explorer”. 

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Σε συνέχεια της από 16 Νοεμβρίου 2012 κοινής επιστολής μας και με αφορμή την έντονη δημόσια συζήτηση που εξελίσσεται σχετικά με την περιβαλλοντική διάσταση των σεισμικών ερευνών που διεξάγει το ερευνητικό σκάφος «Nordic Explorer» της Petroleum Geo-Services, επιτρέψτε μας να επανέλθουμε στο θέμα, επισημαίνοντας τα εξής:

1. Η θαλάσσια περιοχή «Νοτιοδυτική Κρήτη - Ελληνική Τάφρος» ορίζεται ως η μόνη στη Μεσόγειο «Περιοχή Ειδικής Σημασίας» για τους φυσητήρες (Physeter macrocephalus), κατά τη διεθνή Συμφωνία για τη Διατήρηση των Κητωδών της Μαύρης Θάλασσας, της Μεσογείου και της Συγκείμενης Ζώνης του Ατλαντικού (ACCOBAMS), αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ.

2. O μεσογειακός πληθυσμός φυσητήρα έχει χαρακτηρισθεί ως «κινδυνεύων» από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) και προστατεύεται ως είδος «κοινοτικού ενδιαφέροντος που απαιτεί αυστηρή προστασία», σύμφωνα με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ.

3. Η Ελληνική Τάφρος αποτελεί επίσης πολύ σημαντικό βιότοπο για ένα ακόμη κητώδες, τον ζιφιό (Ziphius cavirostris). Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όλο το Ελληνικό Ιόνιο κατά μήκος της Ελληνικής Τάφρου έχει ήδη επανειλημμένα υποστεί σοβαρή πίεση από την ηχητική ρύπανση που προκαλείται από στρατιωτικές ασκήσεις με χρήση σόναρ.

Μέχρι σήμερα, δεκάδες άτομα του είδους έχουν εκβραστεί, συνεπεία ηχοβολιστικών δραστηριοτήτων, με κίνδυνο εξάλειψης του πληθυσμού τους. Παράλληλα, στην ευρύτερη περιοχή διαβιούν και τέσσερα ακόμα είδη δελφινιών (ρινοδέλφινα Tursiops truncatus, ζωνοδέλφινα Stenella coeruleoalba, κοινά δελφίνια Delphinus delphis και σταχτοδέλφινα Grampus griseus). Όλα τα είδη κητωδών περιλαμβάνονται στο Παράρτημα IV της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.

4. Όπως ρητά προβλέπει η οδηγία 92/43/ΕΟΚ (άρθ. 12): «Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να θεσπισθεί ένα καθεστώς αυστηρής προστασίας των ζωικών ειδών που αναφέρονται στο σημείο α) του παραρτήματος IV, στην περιοχή φυσικής κατανομής τους, που να απαγορεύει: …….β) να παρενοχλούνται εκ προθέσεως τα εν λόγω είδη, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής, την περίοδο κατά την οποία τα νεογνά εξαρτώνται από τη μητέρα, τη χειμερία νάρκη και τη μετανάστευση».

5. Οι επιστημονικά αποδεδειγμένες επιπτώσεις των σεισμικών ερευνητικών δραστηριοτήτων στα κητώδη αφορούν τον τραυματισμό, προσωρινή ή μόνιμη απώλεια ακοής και αλλαγές στη συμπεριφορά τους (απομάκρυνση από περιοχές αναπαραγωγής ή τροφής).

6. Κατά τη Συμφωνία ACCOBAMS (Απόφαση 4.17), «τουλάχιστον δυο αποκλειστικοί Παρατηρητές Κητωδών πρέπει να βρίσκονται σε βάρδια ανά πάσα στιγμή σε κάθε σκάφος εν λειτουργία, ενώ οι βάρδιες θα πρέπει να είναι οργανωμένες κατά τρόπο που να επιτρέπει επαρκή εναλλαγή και περιόδους ξεκούρασης για τους παρατηρητές»1, δεδομένου ότι είναι ανθρωπίνως αδύνατον λόγω οπτικής κόπωσης να γίνεται σωστή παρατήρηση για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, αναφορικά με την ακουστική παρατήρηση, προβλέπεται η ύπαρξη τουλάχιστον ενός παρατηρητή καθ’ όλη τη διάρκεια τού 24ώρου, όπου αντίστοιχα χρειάζεται εναλλαγή για την κάλυψή του.

Κατά την άποψη των περιβαλλοντικών οργανώσεων WWF Ελλάς, MOm, Ινστιτούτο Πέλαγος και Tethys Research Institute, η ύπαρξη στην Ελλάδα των σημαντικότερων βιοτόπων για τα κητώδη αποτελεί αναντικατάστατο φυσικό κεφάλαιο. Κάθε χρήση του θαλάσσιου χώρου είναι απαραίτητο να υπόκειται απαρέγκλιτα σε αυστηρούς κανόνες και περιβαλλοντικούς όρους, ώστε στη βάση της Αρχής της Προφύλαξης να αποφεύγονται οι επιπτώσεις στις σπάνιες και προστατευόμενες οικολογικές αξίες των περιοχών αυτών.

Ως εκ των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως μας ενημερώσετε για τα μέτρα και τους όρους προστασίας των κητωδών, με βάση τους οποίους διεξάγονται οι σεισμικές έρευνες από το σκάφος «Nordic Explorer». Ειδικότερα, καλούμε το ΥΠΕΚΑ να προχωρήσει τάχιστα στην έκδοση των κανονισμών εκτέλεσης των κάθε φύσης εργασιών και έργων αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, που προβλέπει το άρθρο 12Α ν. 2289/1995 (όπως προστέθηκε με το άρθρο 164 ν. 4001/2012), έτσι ώστε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας των κητωδών από τις σεισμικές έρευνες να ενσωματωθούν πλήρως στο ισχύον δίκαιο. Επιπροσθέτως, παρακαλούμε όπως μας ενημερώσετε πώς ακριβώς διασφαλίζεται ότι ο «ανάδοχος ...διεξάγει τις δραστηριότητες υδρογονανθράκων με δέοντα και ασφαλή τρόπο σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές» «....και κάθε σχετική νομοθεσία που ρυθμίζει θέματα ... προστασίας του περιβάλλοντος» σύμφωνα με το άρθρο 12Α παρ. 2 ν. 2289/1995 (όπως προστέθηκε με το άρθρο 164 ν. 4001/2012).

1 Διατύπωση στο πρωτότυπο κείμενο της Απόφασης 4.17: «At least two dedicated Cetacean Observers should be on watch at one time on every operative ship; shifts should be organized to allow enough rotation and resting periods to MMOs.»

Με εκτίμηση,

MΟm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας

WWF Ελλάς

Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος

Tethys Research Institute